W dobie cyfryzacji seniorzy coraz częściej korzystają z internetu, mediów społecznościowych i bankowości elektronicznej. Niestety, narażeni są także na różne zagrożenia, takie jak oszustwa internetowe, phishing czy wyłudzenia danych. Na szczęście młode pokolenie nie pozostaje obojętne na ten problem. Oto krótki artykuł stworzony przez licealistów z Krakowa w ramach projektu „E-senior”, który pomaga bezpiecznie poruszać się w cyfrowym świecie.
W tak szybkich czasach, jakie teraz mamy, bardzo trudno odnaleźć się w każdej nowince. Problem ten dotyczy zwłaszcza osób starszych, dla których strefa internetu bywa szczególnie skomplikowana. Kiedy dochodzi do niezrozumienia, to bardzo łatwo paść ofiarą tej niewiedzy. Dlatego tak istotne jest poznanie zagrożeń w strefie online oraz sposobów na ochronę przed nimi.
Najważniejsze zasady bezpieczeństwa w sieci
Podstawowa zasada w internecie – nie ufaj nikomu. Brzmi może banalnie i infantylnie, ale to właśnie ograniczone zaufanie jest podstawą bezpiecznego przebywania w cyberprzestrzeni. Nigdy nie wiemy, kto jest naprawdę kim w internecie, nie znamy także jego intencji. Zawsze trzeba weryfikować informacje i być krytycznym w stosunku do nich. Pamiętajmy przy tym, by nie popaść w drugą skrajność – przecież w internecie jest wiele godnych zaufania ludzi tworzących rzetelne treści.
Stop – to moja przestrzeń!
Żeby nie narazić się na kolejne zagrożenia, warto chronić swoje dane. Przede wszystkim zawsze pomyślmy dwa razy, co publikujemy w sieci. W internecie nic nie ginie – nawet po usunięciu tych informacji, ktoś mógł już je wykorzystać lub skopiować. Nie wstawiajmy swoich wrażliwych danych, miejsc, gdzie aktualnie przebywamy, wizerunków swoich bliskich bez ich zgody (zwłaszcza dzieci – często nie czują się z tym komfortowo) czy informacji o swojej pracy. Tak jak pisałem uprzednio – nigdy nie wiemy, jak te dane mogą zostać wykorzystane, często przeciwko nam.
Blokady
Aby jeszcze lepiej chronić się w internecie, pamiętajmy o dobrych hasłach i blokadach. Silne hasło kilkaset razy zmniejsza ryzyko włamania na konto. Silne, to znaczy długie, z trudnymi znakami, cyframi, niebędące żadnym słowem, zwłaszcza kojarzącym się z nami (np. imię wnuczki). Nie powinniśmy także ustawiać tych samych haseł do kilku kont, gdyż przy złamaniu dostępu do jednego z nich, przepadną nam wszystkie. Warto też ustawiać weryfikację logowań czy konieczność wysłania kodu SMS, aby móc się zalogować. Poza blokadami w aplikacjach, podstawowym murem obronnym jest blokada ekranu. Broni ona nas przed dostępem osób trzecich do naszego urządzenia. Tu tak samo obowiązują zasady silnego hasła.
E-senior i AI
W ostatnim czasie furorę w internecie robi AI. Czym właściwie jest? AI – z angielskiego artificial intelligence, czyli sztuczna inteligencja. Jest to technologia, która umożliwia sieci posiadanie umiejętności ludzkich, jak rozumowanie czy tworzenie sztuki. Niesie to ze sobą wiele zagrożeń – jeszcze trudniej jest odróżnić fikcję od rzeczywistości. Dla osób starszych w internecie był to zawsze problem, a teraz stał się on jeszcze poważniejszy. Sztuczna inteligencja zaczęła tworzyć obrazy i dane, które są łudząco podobne do tych tworzonych przez człowieka. Wiele tego typu ilustracji jest obecnych na Facebooku. Jednak czy w tak nierównej walce mamy jakieś szanse? Jak najbardziej!
Wszelkie grafiki czy teksty pisane przez AI są bardzo schematyczne i podobne do siebie, często nielogiczne. Przy ograniczonym zaufaniu z czasem nauczymy się rozróżniać fałsz od prawdy. Trzeba być krytycznym i nie bać się zadawać pytań.
- Przeczytaj także: #SeniorNaCzasie: Co to jest sztuczna inteligencja?
Edukacja cyfrowa – ważna sprawa!
Zagubienie w cyberprzestrzeni nie jest powodem do wstydu, zwłaszcza dla seniorów. To normalne, że nie rozumie się wszystkiego, co jest w internecie – wszak dla wielu jest to zupełna nowość. Warto prosić o pomoc i szukać odpowiedzi. Może pomocną dłoń wyciągną nasi najbliżsi – dzieci, wnuki, sąsiedzi? Często są oni dobrze poinformowani i mogliby udzielić wielu pomocnych rad. Jednak, gdy nie możemy liczyć na wsparcie z ich strony pamiętamy, że dalej nie zostajemy sami. Istnieje wiele organizacji i miejsc, gdzie seniorzy mogą zasięgnąć rad o internecie. Często są to zajęcia w domach kultury, ale także różnego rodzaju projekty – społeczne i rządowe.
Przykładem projektu społecznego o tej tematyce jest CyberSIGHT, realizowany przez uczniów V LO w Krakowie (w tym i mnie). Znanymi instytucjami są WIB – Warszawski Instytut Bankowości, który edukuje starszych ludzi o tematyce cyberprzestrzeni czy portal senior.gov, gdzie organizowane są webinaria i różne fora.
- Przeczytaj także: Seniorzy nie chcą być wykluczeni cyfrowo
Podsumowanie
Internet to bardzo rozległa przestrzeń. Niesie ze sobą wiele korzyści, pomaga nam w codziennym życiu, służy nawiązywaniu kontaktów z rodziną czy przyjaciółmi i pozwala się zrelaksować. Przy wszystkich swoich zaletach, niestety oferuje też dużą liczbę zagrożeń. Aby móc bezpiecznie cieszyć się przebywaniem w sieci, przede wszystkim zachowajmy ostrożność, dbajmy o swoją prywatność i weryfikujmy informacje. Pamiętajmy, że w internecie nigdy nic nie ginie. Nie bójmy się prosić o pomoc i pytajmy. Strefa online nie jest tylko dla młodych, dlatego warto się edukować i korzystać z jej oferty.
Igor Cała z projektu CyberSIGHT
