Polacy wciąż nieufni wobec domów opieki, ale… Wyniki badań raportu emeis Polska

Na zlecenie emeis Polska został przygotowany przez ARC Rynek i Opinia raport „Ośrodki opieki długoterminowej w świadomości Polaków – opinie i wyzwania”. To konfrontacja wyników z tego typu badaniem sprzed 10 lat, której celem jest uchwycenie różnic w nastawieniu do opieki długoterminowej. Czego dowiemy się w raporcie i dlaczego warto po niego sięgnąć? Koniecznie przeczytaj do końca.

O tym, że polskie społeczeństwo się starzeje, wiadomo od dawna, ale o społecznych skutkach tego zjawiska wciąż niewiele się mówi. Właśnie dlatego opublikowany raport jest niezwykle wartościowy jako głos podnoszący ważne pytania: czy jako społeczeństwo jesteśmy w stanie sprostać potrzebom opiekuńczym naszych bliskich? Jakie formy opieki bierzemy pod uwagę, gdy zachodzi potrzeba wsparcia seniora? Aby się tego dowiedzieć, przebadano ponad pięćset respondentów w wieku 35+, którzy mają rodziców po sześćdziesiątce. Poruszono również kwestię rozwiązań, jakie należy wprowadzić w przyszłości. Wnioski z badania dają do myślenia.

Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej

Głównym celem badania było poznanie opinii polskiego społeczeństwa o ośrodkach opieki długoterminowej, w szczególności na temat:

rozwiązań branych pod uwagę w sytuacji konieczności opieki nad członkami rodziny niezdolnymi do samodzielnego funkcjonowania,
ewentualnych sytuacji, które mogłyby przemawiać za wyborem ośrodka opieki dla seniora,
argumentów za wyborem ośrodka opieki dla niego oraz argumentów przeciw takiemu rozwiązaniu,
osób, które zdecydowały się na rozwiązanie w postaci pobytu niesamodzielnego członka rodziny w ośrodku leczniczo-opiekuńczym.

Badanie jednoznacznie pokazało, że Polacy uważają dom rodzinny za miejsce najlepsze dla seniora potrzebującego opieki. Wciąż mówi się powszechnie, że „starych drzew się nie przesadza”. Stąd też pewnie prawie połowa badanych stwierdziła, że miałaby wyrzuty sumienia, gdyby zdecydowała się na umieszczenie bliskiej osoby w domu opieki.

Powodem takiego stanu rzeczy jest rosnące przekonanie, że w placówce opiekuńczej może dojść do aktów przemocy. Dom opieki zatem wciąż postrzegany jest w sposób stereotypowy jako miejsce okryte złą sławą, gdzie senior zostaje pozbawiony godności i szacunku.

Przeczytaj także: Felietonowy dwugłos: Nie ma jak w domu opieki

Niezmienna od lat jest tendencja do szukania wsparcia w opiece nad bliską osobą w postaci zatrudnienia opiekunki lub pielęgniarki, która przychodziłaby do domu. Takie rozwiązanie badani preferują nie tylko dla bliskich, ale także dla siebie w przyszłości.

Dom opieki to dziś więcej niż opieka

Opinie respondentów są zróżnicowane, ale prawie 70% z nich uważa, że w placówce opieki długoterminowej senior ma zapewnioną nie tylko opiekę, ale także leczenie i rehabilitację. A tego nie jest w stanie dać osobie starszej nawet najbardziej troskliwa osoba z rodziny.

Opieka nad osobą starszą niesamodzielną jest dużym wyzwaniem i odpowiedzialnością. Członkowie rodziny mają świadomość, że z wieloma rzeczami po prostu sobie nie poradzą tak dobrze, jak fachowy personel medyczny. Prawie połowa respondentów uważa, że ośrodek opiekuńczy zapewni najwyższy standard takiego wsparcia. To z pewnością dlatego w ciągu ostatniej dekady wzrosła liczba osób szukających ośrodka opieki dla swoich bliskich.

Przeczytaj także: „Mamy wiele do zrobienia w kwestii systemowego planowania i organizowania opieki”. Wywiad

Nie mam wątpliwości, że pokazanie stosunku Polaków do różnych form opieki to ważny głos w dyskusji o kierunkach rozwoju opieki długoterminowej w kontekście zmian, jakie zaszły w ciągu ostatniej dekady. Raport bowiem dotknął bezpośrednio zagadnienia negatywnych skutków opieki seniora w domu z perspektywy opiekuna, takich jak m.in. depresja, utrata pracy, izolacja społeczna czy rozpad związku.

A trzeba głośno mówić, że opieka wiąże się z ogromnym zaangażowaniem najczęściej jednego, samotnego w swym działaniu, członka rodziny i to zwykle konfrontacja dobrych chęci i możliwości – także tych finansowych.

Jednocześnie w ciągu ostatniej dekady zdecydowanie zmniejszyło się zainteresowanie wprowadzeniem przepisów umożliwiających pogodzenie pracy z opieką. Powodem tej nieoczywistej tendencji wydaje się być rosnąca świadomość, że pogodzenie tych dwóch ról jest bardzo trudne. Znacznie wzrosła potrzeba wsparcia, np. psychologicznego dla opiekunów osób niesamodzielnych i prawie trzykrotnie wzrósł odsetek osób deklarujących zdecydowane powierzenie osoby bliskiej pod opiekę ośrodka.

Zobacz także: Szkolenie: Marketing i promocja placówki opiekuńczej

Opieka dla mnie? Ważne pytanie musimy stawiać już dziś!

Podczas badań padło pytanie o wybór rodzaju opieki w przyszłości dla samych badanych, osób 35+. Wybrały one wsparcie w postaci opiekunki lub pielęgniarki przychodzącej do domu.

Co ciekawe, spadł odsetek osób, które oczekują, że w przypadku ich niesamodzielności zajmie się nimi rodzina. Co trzeci Polak sam wybrałby dla siebie ośrodek opiekuńczy.

W ciągu ostatniej dekady doszło do istotnego zwiększenia dostępności do ośrodków opieki nad osobami niesamodzielnymi, co zwiększyło doświadczenie polskiego społeczeństwa w zakresie korzystania z tej formy zabezpieczenia potrzeb bliskich. Dlatego ten trend wydaje się przybierać na sile w kolejnej dekadzie.

Podsumowanie i rekomendacje

Rośnie świadomość Polaków, że wraz ze starzeniem się społeczeństwa zwiększa się zapotrzebowanie na rozwiązania w zakresie opieki nad seniorami, dlatego rekomenduję raport jako wartościowy głos w bardzo ważnej dyskusji społecznej.

W przyszłości należy badanie powtórzyć, koniecznie poszerzając metodę ankietową o metody jakościowe badań społecznych i etnograficznych. Wywiady pogłębione i fokusowe wniosłyby głos drugiego człowieka – tak ważny do utożsamiania się z trudną sytuacją opiekuna osoby niesamodzielnej. Nic tak bowiem nie przekonuje, jak prawdziwa historia codzienności osoby w podobnym położeniu.

W raporcie nie ujęto głosu osób 60+ jako tych, które opiekują się swoimi rodzicami czy małżonkiem. A takich osób będzie przybywać i to one szczególnie staną przed wyzwaniem – dam radę sam czy powierzę osobę bliską placówce opiekuńczej? Wyrażam nadzieję, że badanie w kolejnej dekadzie takie osoby uwzględni.

Dużym plusem było zaangażowanie się w promocję publikacji. Szerokie zainteresowanie mediów raportem i tematem opieki to strzał w dziesiątkę. Media bowiem dziś mają ogromny wpływ na przyspieszenie zmian mentalnych w świadomości Polaków. I tu duży ukłon w stronę emeis Polska za fachowy PR dla wydania raportu.

W raporcie pojawiły się bardzo cenne komentarze ekspertów wielu dziedzin, co czyni publikację bardzo wartościową. Holistyczne ujęcie i skonfrontowanie wyników badań z tymi sprzed dziesięciu lat opatrzone komentarzem daje ogląd na to zjawisko szerokiemu gronu odbiorców.

Wyniki raportu „Ośrodki opieki długoterminowej w świadomości Polaków – opinie i wyzwania” w przystępny i obrazowy sposób pokazują zmianę w podejściu polskiego społeczeństwa do domów opieki. Istotnie wzrósł odsetek osób uważających takie rozwiązanie za najlepsze. Raport pokazujący taką tendencję z pewnością przyczyni się do podniesienia poziomu akceptacji społecznej dla profesjonalnych ośrodków opieki.

Wyrażam ogromne uznanie dla tej cennej inicjatywy i cieszę się, że tak ważny temat pojawia się w dyskusji publicznej. Zachęcam do zapoznania się z raportem, rekomendując jego uważną lekturę i analizę każdemu.