Przed jakimi wyzwaniami stoi dziś branża opiekuńcza, od czego zacząć aktywizację seniora z otępieniem i jak w tym może pomóc arteterapia? O tym rozmawiam z Agatą Blachowską, autorką bloga “Pobij alzheimera” i poradnika “Choroba Alzheimera. 45 pomysłów na aktywizację seniorów”, wieloletnią członkinią i wolontariuszką Wielkopolskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Osób z Chorobą Alzheimera (zasiadała także w jego zarządzie), autorką artykułów, materiałów edukacyjnych i projektów dotacyjnych poświęconych chorobie Alzheimera.
Z wiekiem wzrasta ryzyko chorób demencyjnych. Przed jakimi wyzwaniami stoi zatem branża opiekuńcza, gdy obserwujemy demograficzny wzrost populacji osób starszych?
Jestem przekonana, że to zagadnienie na bardzo obszerną książkę! Wyzwań jest wiele, a każde z nich równie ważne. W kontekście choroby Alzheimera pierwsza przychodzi mi na myśl kwestia dostępu do dobrych specjalistów i szybkiej diagnozy. Wciąż wyzwaniem bywa znalezienie lekarza, który nie tylko trafnie postawi diagnozę, lecz także wesprze rodzinnego opiekuna w sprawie objawów, jakich powinien się spodziewać i miejsc, gdzie może liczyć na pomoc.
Szacuje się, że opóźnienie pojawienia się klinicznych objawów choroby Alzheimera o 5 lat może aż o 50% zmniejszyć liczbę osób z pełnym spektrum objawów. Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze stawianie diagnozy, która, mam wrażenie, nie tylko jest wyzwaniem dla służby zdrowia, w tym diagnostyki. To także wyzwanie społeczne – udanie się do lekarza, gdy obserwujemy u siebie niepokojące objawy lub zachęcenie do tego np. przyjaciółki to trudny krok. Dodatkowo problemy z pamięcią czy trudności z wykonywaniem dotychczasowych czynności łatwo zrzucić na garb starzenia się.
Powyższe zagadnienia łączy bliska mi kwestia aktywizacji – niezwykle ważna w łagodzeniu trudnych objawów choroby Alzheimera. Opiekunowie potrzebują wiedzieć, jak skutecznie komunikować się z chorym czy owocnie spędzać z nim czas. To wiedza, która buduje komfort życia każdej ze „stron”. Ponad połowa opiekunów zgłasza, że najtrudniejsze objawy alzheimera to zaburzenia zachowania i pobudzenie czy drażliwość – w stosunku do niektórych z nich aktywizacja może być skuteczniejsza niż farmakoterapia.
Wreszcie – kto ma sprawować opiekę nad osobami dotkniętymi chorobą Alzheimera? Aktualnie dominują tzw. nieformalni opiekunowie, czyli członkowie rodziny – przede wszystkim współmałżonkowie, rzadziej dzieci.
W Polsce statystyczny opiekun ma 73 lata, czyli również jest osobą starszą obciążoną swoimi problemami zdrowotnymi lub aktywną zawodowo i mająca własną rodzinę. Opieka nad osobą dotkniętą alzheimerem to ogromna odpowiedzialność i obciążenie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Nie bez powodu mówi się, że trwa „36 godzin na dobę”. Mamy wiele do zrobienia w kwestii systemowego planowania i organizowania opieki – została ona ujęta w Polskim planie alzheimerowskim, który niestety od wielu lat czeka na wdrożenie.
Od czego zacząć aktywizację osób starszych z otępieniem?
Gorąco zachęcam do szukania odpowiedniego zajęcia dla podopiecznej, podopiecznego. Na początku poszukiwań warto podążać za dotychczasowymi zainteresowanymi bliskiego lub wykonywanym zawodem – wiele czynności wystarczy uprościć, by nadal mógł lub mogła cieszyć się z ich wykonywania. Kilkadziesiąt pomysłów na aktywizację zebrałam w poradniku „Choroba Alzheimera. 45 pomysłów na aktywizację seniorów”, który dostępny jest w większości internetowych księgarni. To propozycje sprawdzone przez polskich opiekunów, przydatne na każdym etapie rozwoju choroby Alzheimera, w tym także w opiece nad osobą starszą bez takiej diagnozy.
Ciekawym przedsięwzięciem jest projekt Malunki Halunki pokazujący, że arteterapia w pracy z seniorami chorującymi na alzheimera przynosi wiele korzyści. Co daje seniorom tego typu aktywność?
„Malunki Halunki” to projekt, który stworzyła Natalia Mruczyk dla swojej Mamy chorującej na alzheimera. Pani Halina w chorobie zaczęła malować – tworzyć niezwykłe obrazy różnymi technikami. Daje jej to poczucie sprawczości i satysfakcji, poprawia nastrój i angażuje, stanowi także ważne ćwiczenie manualne. Natalia nie tylko organizuje wernisaże prac swojej Mamy! Dodatkowo angażuje w projekt wielu ekspertów zajmujących się otępieniem lub współpracujących z seniorami. Między innymi organizując edukacyjne spotkania z nimi czy proponując bezpłatne konsultacje.
W arteterapii drzemią niezwykłe moce, głównie dlatego, że każdy może się jej podjąć. Nie trzeba mieć talentu ani wygórowanych narzędzi plastycznych, np. wielu chorych maluje palcami, jeśli nie chce lub nie może utrzymać pędzla. Liczy się zaangażowanie, pomysł, zajęcie dłoni. Zdarza się, że ten rodzaj aktywizacji pomaga łączyć pokolenia!
Niedawno byłyśmy wspólnie w jednej z podpoznańskich parafii. Po mszy świętej wielu seniorów przyszło obejrzeć prace Pani Haliny i porozmawiać na temat codziennej opieki nad osobą starszą. To także cenny moment dla bohaterki wydarzenia, ponieważ pomaga utrzymywać stały kontakt z ludźmi, czuje się wtedy ważna i potrzebna.
Przeczytaj także: Kiedy choroba Alzheimera i sztuka idą w parze, czyli Malunki Halunki.
