W jaki sposób można poprawić dobrostan osób starszych? Czy pomóc w tym może wirtualna rzeczywistość? O tym rozmawiam z Anną Jarosińską, założycielką Instytutu Psychogerontologii.
Kondycja psychiczna seniorów pozostawia wiele do życzenia. Jakie są największe bolączki dotyczące opieki psychologicznej i psychiatrycznej w Polsce?
Bardzo często spotykałam się w swojej praktyce w pracy z seniorami, gdzie stereotypy i brak dostatecznej edukacji społecznej – to główne problemy osób, które opiekowały się seniorami, jak i samych seniorów. Nierzadko opieka przerasta realne potrzeby opiekunów, a aby dbać o kogoś, najpierw trzeba zacząć dbać o siebie.
Seniorzy mają swoje potrzeby, między innymi takie jak: potrzeba bezpieczeństwa psychicznego, potrzeba przynależności do grupy, potrzeba życzliwości i przyjaźni, uznania, zachowanie niezależności, emocjonalnego wsparcia i wiele innych. Często, a nawet bardzo często, te potrzeby są niespełniane. Senior podupada na zdrowiu psychicznym, nie dość, że musi sobie radzić z procesem starzenia, zmaga się z trudną starością, z przejściem na emeryturę, to często przestaje pełnić rolę „głowy rodziny” i wtedy może dotknąć go depresja. Najczęściej wynika ona z brak akceptacji rzeczywistości, dlatego niezwykle ważne jest wsparcie Seniora w tym czasie.
Największym wrogiem i kolejnym krokiem ku depresji jest izolacja społeczna i samotność. Unikanie stresu to najważniejszy czynnik w życiu. Badania naukowe jasno pokazały, że pierwszy krok jaki niszczy nasz organizm przy izolacji społecznej to bezsenność, dolegliwości jelitowo-żołądkowe, dolegliwości sercowe, stany zapalne. Dbanie o zdrowie psychiczne to przede wszystkim zapobieganie wizytom szpitalnym.
W Polsce dostęp do psychologa i do psychiatry nie jest jeszcze zadowalający. Z doświadczenia wiem, że Seniorzy są otwarci na wizyty u psychologów, niestety dostępność nie pozwala na takie spotkania.
W jaki sposób psychogerontolog może poprawić dobrostan osób starszych?
Psychogerontolog swoją pomoc kieruje do osób w wieku później dojrzałości oraz ich najbliższego otoczenia, ale to także edukacja od najmłodszych lat, czyli „przygotowanie do starości”. Psychogerontologia to dziedzina, która łączy wiedzę z zakresu geriatrii, psychologii, seksuologii, fizjoterapii, prawa, komunikacji, dietetyki. Dzięki tej wiedzy psychogerontolog wspiera zarówno seniorów oraz ich bliskich, jak również opiekunów.
Psychogerontolog w trakcie przeprowadzania rozmowy terapeutycznej prowadzi działania mające na celu wykorzystanie wszystkich możliwych zasobów osoby wymagającej pomocy tj:
- kształtowanie właściwych postaw seniorów,
- odkrycie potencjału, osób starszych do podjęcia nowych zadań, ról i realizacji się w nich takich jak wolontariat, reaktywacja zawodowa,
- pomoc w akceptacji, zrozumieniu zmian jakie zaszły i znalezienia pozytywnych walorów,
- pomoc w wejściu w nowe relacje międzyludzkie,
- organizacja czasu wolnego,
- pomoc najbliższym w stworzeniu strategii opieki nad niesamodzielną osobą starszą,
- pomoc w odkrywaniu swojego potencjału na każdym etapie życia,
- w wypracowaniu całościowej strategii radzenia sobie z trudnymi zmianami.
I wiele innych, ale najtrudniejsza to ta końcowa, czyli towarzyszenie i podejście do śmierci. Koniec, jakiego wszyscy doświadczymy, u różnych osób wywołuje inne emocje: u jednych jest cierpienie i spustoszenie, u innych strach, a jeszcze inni czują ulgę.
Jak wspiera Pani seniorów na co dzień?
: Przez 5 lat pracowałam jako kierownik w Dziennym Domu Pobytu i tam wypracowałam sobie pokorę, wiele nauczyłam się od Seniorów. Moje codzienne motto, kiedy szłam do pracy było – i nadal mi towarzyszy w życiu – „DAJ LUDZIOM TO, CO SAMA CHCIAŁABYŚ DOSTAĆ W ICH WIEKU”.
Pracując warsztatowo z seniorami, podchodzę do każdej grupy indywidualnie, nawet jeśli jest to ten sam temat. Staram się pokazać inne aspekty życia, przełamać stereotypy i pokazać, że życie mimo chorób i cierpień może być kolorowe. Oczywiście przemycam to poprzez różne zabawy, gry, warsztaty manualne. Ale podstawa to słuchanie Seniorów i tutaj muszę się pokusić o pewne słowa Śp. Pana Bronka.
Zapytałam kiedyś podopiecznych jak im się podobał rok, który minął, a co im się nie podobało, co powinnam zaplanować w większej ilości, a co może wyrzucić z planu. Odpowiedź padła taka „Pani zawsze pyta, a nas w tym wieku już raczej nikt o zdanie nie pyta, zazwyczaj to inni wiedzą co jest dobre dla nas”. Musimy pamiętać, że Seniorzy mają nadal swoje potrzeby i swoje zdanie. Nie zabierajmy im tego! Praca w tym zawodzie to przede wszystkim empatia, umiejętność słuchania, pokora.
Czy Wirtualna Rzeczywistość może podnieść jakość życia?
Tak, jak najbardziej. Jest to rozwiązanie medyczne i ma wspomóc pracę innych specjalistów tj: rehabilitantów, psychologów, terapeutów. VR TierOne z powodzeniem pomoże zadbać o dobrostan psychiczny zarówno zestresowanych pracowników, jak i podopiecznych domów opieki. Jeżeli Senior będzie miał motywację, energię i wiarę w siebie, poprawi się jego jakość życia. Będzie bardziej samodzielny, chętny do wykonywania różnych ćwiczeń, zadań, będzie radosny. Czyli wracając do początku, do stanu psychicznego – jeśli będzie tu szczęście, radość, obniżony poziom lęku, stresu to nasz Senior będzie oddalał się od depresji.
Jak wygląda i jakie rezultaty daje terapia VR TierOne?
Tak jak wspomniałam wcześniej, urządzenie medyczne, pozwala pacjentowi na przejście do wirtualnego Ogrodu Odrodzenia. W ogrodzie mamy zaszyty pewien program terapeutyczny, terapeuta wypowiada pewne sugestie terapeutyczne przy czym snuje pewną opowieść, w którą zaszyte są pewne zadania, które aktywizują pacjenta, poprzez namalowanie joystickiem, zadania pamięciowe, sprawnościowe, gdzie po udarach aktywizuje się chorą rękę. Łącząc różne elementy, pomaga się wrócić do zdrowia, podnieść motywację. Terapia złożona z cyklu 8 sesji i poprawia kondycję psychiczną pacjenta. Zestaw specjalnie przygotowanych zadań uaktywnia pacjenta do współpracy, wykreowany Wirtualny Ogród pozwala na pełne zanurzenie i odseparowanie od warunków szpitalnych. Opowieść terapeutyczna pełna metafor uruchamia wyobraźnię. Wszystko to sprawia, że pacjent dąży do zdrowia i osiąga lepsze wyniki zdrowotne.
Badania naukowe potwierdzają skuteczność w redukcji poziomu depresji o 37% (wg skali GDS), obniża poziom stresu o 28%(wg PSQ) obniża poziom lęku o 37%(wg skali HADS). Ale przede wszystkim pacjent ma motywacje do dalszych działań. VR to bezpieczna terapia, skuteczna, przyjemna, zaplanowana, niefarmakologiczna.
Tak jak wspomniałam wcześniej, urządzenie medyczne, pozwala pacjentowi na przejście do wirtualnego Ogrodu Odrodzenia. W ogrodzie mamy zaszyty pewien program terapeutyczny, terapeuta wypowiada pewne sugestie terapeutyczne przy czym snuje pewną opowieść, w którą zaszyte są pewne zadania, które aktywizują pacjenta, poprzez namalowanie joystickiem, zadania pamięciowe, sprawnościowe, gdzie po udarach aktywizuje się chorą rękę. Łącząc różne elementy, pomaga się wrócić do zdrowia, podnieść motywację. Terapia złożona z cyklu 8 sesji i poprawia kondycję psychiczną pacjenta. Zestaw specjalnie przygotowanych zadań uaktywnia pacjenta do współpracy, wykreowany Wirtualny Ogród pozwala na pełne zanurzenie i odseparowanie od warunków szpitalnych. Opowieść terapeutyczna pełna metafor uruchamia wyobraźnię. Wszystko to sprawia, że pacjent dąży do zdrowia i osiąga lepsze wyniki zdrowotne.
Badania naukowe potwierdzają skuteczność w redukcji poziomu depresji o 37% (wg skali GDS), obniża poziom stresu o 28%(wg PSQ) obniża poziom lęku o 37%(wg skali HADS). Ale przede wszystkim pacjent ma motywacje do dalszych działań. VR to bezpieczna terapia, skuteczna, przyjemna, zaplanowana, niefarmakologiczna.
Artykuł powstał w ramach akcji „Senior to (nie) brzmi dumnie? Głos w dyskusji o stereotypach, ageizmie i problemach starzejącego się społeczeństwa” zainicjowanej przez Barbarę Górnicką-Naszkiewicz, wydawcę bloga i miesięcznika Super Senior.
