Srebrny wywiad: Trzeba zerwać ze stereotypem seniora jako osoby, której jedynym zadaniem „na stare lata” jest oglądanie telewizji i opieka nad wnukami

W cyklu „Senior to (nie) brzmi dumnie?” głos w dyskusji zabiera Paweł Lejman, wydawca portali 50ok.pl i rabatseniora.pl. Jako przedsiębiorca o szerokich horyzontach chętnie podjął temat gospodarki senioralnej w Polsce. W ciekawym wywiadzie znajdziemy odpowiedź na najważniejsze pytania dotyczące potencjału rynku 50+. Zapraszam do lektury!

Jak zmiany demograficzne wpływają na polską gospodarkę?

Zmiany demograficzne przebiegają powoli, ale nieodwracalnie. Zaprzyjaźniona właścicielka salonu kosmetycznego z mojego osiedla stwierdziła, że kiedy otwierała biznes w połowie lat 90. miała klientki głównie w wieku 20-30 lat, czyli swoje równolatki. Od tego czasu jej klientela zmieniła się o tyle, że dziś jej klientkami są też córki pierwszych klientek, ale dla niej ważniejszą grupą są klientki starsze, z którymi wręcz zaprzyjaźniła się, ale wie, że musi uwzględniać ich zmieniające się potrzeby. Osoba w wieku 50+ potrzebuje innych kosmetyków, preferuje inne stylizacje, skóra dojrzała funkcjonuje inaczej. Salon piękności 50+ to zupełnie inny biznes niż salon piękności dla nastolatek. Na tym przykładzie widać, że wpływ zmian demograficznych na gospodarkę jest ogromny, choć na pierwszy rzut oka trudno to dostrzec.

Czy polskie firmy wychodzą naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom srebrnego pokolenia? Czy seniorzy są atrakcyjną grupą konsumentów?

W zależności od branży seniorzy mogą być albo grupą podstawową klientów – jak np. w usługach opiekuńczych, usługach zdrowotnych, medycznym transporcie indywidualnym, teleopiece itp., albo też grupą marginalną jak np. w przypadku gier komputerowych. Im większy odsetek klientów stanowią osoby starsze, tym bardziej są uwzględniani przy konstruowaniu oferty. Można to zaobserwować na podstawie firm współpracujących ze środowiskiem seniorów w miejskich programach kart rabatowych dla seniorów, gdzie przedsiębiorcy oferują seniorom preferencje cenowe.

Oferty dla seniorów mają więc często kawiarnie (w określonych porach), siłownie i kluby fitness, szkoły tańca, szkoły językowe, biura podróży i co na pierwszy rzut oka może wydać się zaskakujące np. sklepy z artykułami dla dzieci i niemowląt. Ale już na drugi rzut oka zaskakujące to nie jest. Seniorzy są z pewnością grupą atrakcyjną, gdyż mają stabilne dochody, niewysokie wydatki stałe, nie spłacają już kredytów, część z nich ma wręcz oszczędności, wielu dorabia sobie do emerytury i stanowią z pewnością grupę atrakcyjną.

Należy ciągle pamiętać, że mówimy o seniorach statystycznych i sytuacja wielu z nich tak różowo oczywiście nie wygląda. Na drugim biegunie są osoby bardzo zamożne – przedsiębiorcy, menedżerowie, przedstawiciele wolnych zawodów, specjaliści.

Czy potencjał srebrnej gospodarki jest w pełni wykorzystany przez polskie firmy? Jak Pan to ocenia?

Same dane GUS-u pokazują ogromne zróżnicowanie w poszczególnych w regionach. Obserwując jaki procent firm zajmuje się srebrną gospodarką widzimy, że liderem jest województwo śląskie, gdzie 16% firm uczestniczy w gospodarce senioralnej, a w podlaskim 1,2%, w opolskim 2,3%. Jeśli z kolei porównamy poziom rozwoju usług dla osób starszych w Polsce i w krajach starej Unii to możemy stwierdzić, że jako kraj znajdujemy się w zasadzie na początki tej drogi. W Niemczech czy Holandii funkcjonują różne formy opieki nad osobami starszymi, realizowane są wieloletnie programy zdrowotne, rozwoju osobistego itp. Oczywiście ma to związek ze znacznie większymi zasobami finansowymi tamtejszych emerytów, ale też i innym podejściem do seniorów przez państwo, samorządy czy organizacje pozarządowe.

Tu możemy mówić o nabytym przez wiele lat know-how, długofalowym wsparciu państwa, sponsorów i tworzeniu całego systemu powiązań w ramach srebrnej gospodarki w formie klastrów czy partnerstw, także z udziałem podmiotów publicznych.

W jaki sposób pandemia i jej konsekwencje społeczne, gospodarcze oraz zdrowotne wpłynęły na sektor srebrnej gospodarki?

Pandemia oczywiście miała swój wpływ na gospodarkę senioralną, gdyż seniorzy generalnie byli bardzo ostrożni podczas pandemii i unikali skupisk ludzkich, więc firmy świadczące dla nich usługi stacjonarne zanotowały istotne spadki sprzedaży. Ucierpiała zwłaszcza branża turystyczna i organizatorzy imprez masowych. Część branży usług zdrowotnych przestawiła się na COVID19 i teraz będą nadrabiane zaległości. Rozkwit przeżywała natomiast branża internetowa, wirtualne sklepy i usługi, z których seniorzy korzystają coraz odważniej. Wynika to ze wzrostu popularności technologii internetowych wśród seniorów oraz lepszemu dopasowaniu oprogramowania do potrzeb seniorów, które staje się coraz bardziej intuicyjne i bezpieczne.

Dlatego tak ważna jest aktywizacja cyfrowa seniorów, gdyż oprócz witryn sklepowych powstaje wiele aplikacji ułatwiających funkcjonowanie seniorów w życiu codziennym. Rozwija się telemedycyna, wyspecjalizowane jednostki tworzą systemy zdalnej opieki, monitorowania stanu zdrowia pacjentów – w tym seniorów, za pomocą technologii internetowych.

Jakimi klientami są osoby 50+? Co je wyróżnia na tle innych grup konsumentów?

Grupa 50+ to w mojej ocenie najbardziej zróżnicowana grupa konsumencka – zarówno pod względem potrzeb, jak i zamożności i trudno jest określić uniwersalny model postawy konsumenta 50+. Niewątpliwie klient 50+ ma już swoje przyzwyczajenia i gusty, jest znacznie ostrożniejszy w przypadku nowości. Taki klient jest tez wierniejszy w przypadku, kiedy przekona się, że oferta spełnia jego oczekiwania to niechętnie zmienia dostawcę karmy dla psa czy sklep, w którym kupuje odzież.

Natomiast jak pokazują badania handlu internetowego, bodaj za rok 2019 największą dynamiką wzrostu sprzedaży w grupie 50+ charakteryzowały się torebki damskie i obuwie. Seniorzy bardzo chętnie kupują też przez Internet książki, kosmetyki oraz prezenty i upominki. To nie do końca jest zgodne ze stereotypem seniora, który wg obiegowych opinii w Internecie może poszukiwać co najwyżej ciepłych skarpet albo ziółek na sen. Prawda jest taka, że częściej będzie poszukiwał partnerki/partnera w wirtualnym biurze matrymonialnym.

Czy prognozy demograficzne są szansą dla rozwoju gospodarki senioralnej?

W przypadku Polski długoterminowe prognozy sprzed kilku nawet miesięcy mogą ulec korekcie ze względu na nieuwzględnienie ogromnej migracji do Polski Ukraińców, w związku z wojną. Eksperci są zdania, że pewien odsetek tej emigracji pozostanie już w Polsce, zmieniając nieco sytuację demograficzną, nie można jednak jeszcze oszacować jaki to będzie odsetek. Zmiany demograficzne wymuszą jednak wzrost udziału w rynku gospodarki senioralnej różnych branż. Szczególnie usługi opiekuńcze i usługi zdrowotne czeka dynamiczny rozwój. Byłoby bardzo pożądane, gdyby w tych branżach znalazły pracę też osoby starsze.

Trzeba zerwać ze stereotypem seniora jako osoby, której jedynym zadaniem „na stare lata” jest oglądanie telewizji i opieka nad wnukami. Tylko 15% osób 60+ wymaga opieki, pozostali to osoby samodzielne, aktywne, wiele z nich chętne podejmuje lub chce podjąć pracę.

Osoby starsze mogą z powodzeniem prowadzić mikrofirmy, zwłaszcza jeśli adresują ofertę dla swojej grupy wiekowej. Świetnie się też sprawdzają jako pracownicy dużych firm, o ile tylko ich stanowisko pracy uwzględnia ich kompetencje, stan zdrowia i fizyczne możliwości.